Một ông bố quê tôi thường khoe với con cái là lúc trước cha chúng bay học giỏi toàn diện, vì không gặp thời nên mới phải ở quê làm ruộng. Một hôm thằng con trai mang bài tập về nhà nhờ cha làm hộ, đề bài là:
Một ông già người làng Kim Hòa xã Nghi Thuận sinh hạ được 3 người con, trước lúc tắt thở ông kêu 3 người con lại dặn rằng: “Tài sản cha để lại cho các con là 19 con bò, cha cho thằng con đầu 1 nửa số bò đó, đứa thứ 2 một phần tư số bò và đứa thứ 3 một phần năm số bò. Các con tự chia với nhau nhưng bò phải để sống nguyên con, không được bán, không được làm thịt để chia nhau.” Ba người con loay hoay mãi vẫn không làm sao chia nhau số bò cho đúng như lời cha dặn. Em hãy chia hộ 3 anh em số bò trên như yêu cầu của người cha.
Ông cha đọc đi đọc lại đề bài, rồi lẩm bẩm:
-Chà chà, bài này có cái thì quen có cái lạ. Làng Kim Hòa xã Nghi Thuận thì quá quen rồi, con bò thì ông cũng chẳng xa lạ gì. Nhưng 19 con bò mà chia cho thằng anh một nửa thì lạ, mà lão này lại không cho bán không cho làm thịt thì làm sao chia đây?? Rồi đến đứa thứ 2 là một phần tư, đứa thứ 3 là một phần năm…. Chà! cái thằng cha này ác quá, chết là phải….
Thấy cha lẩm bẩm thằng con liền hỏi:
-Cha bí à
Ông cha giật mình đỏ mặt chống chế:
-Tau mà bí à, chỉ có điều tau không biết đây là đề toán hay đề văn, rứa ai ra cho mi đề ni, thầy dạy toán hay cô giáo dạy văn?
-Con cũng không biết nữa, hôm nay thầy cô bận, lớp trưởng đọc đề cho bọn con chép xong dặn ngày mốt nộp bài.
-Lớp trưởng nói nộp cho ai, cô dạy văn hay thầy dạy toán?
-Con nghe vậy thôi chứ con cũng không hỏi nộp cho thầy hay cô.
Cốc! Ông cha cốc 1 cái vào đầu thằng con trai và quát lớn:
-Có rứa mà cũng không biết hỏi. Đi học mà không biết đến nơi đến chốn thì mần răng mà hiểu bài.
Ông già có tiếng là thông thái trong xóm đi qua thấy cha con to tiếng liền tạt vào hỏi xem có chuyện chi.
-Đây ông coi, bài tập về nhà con nhờ cha làm mà làm không được lại còn bị trọi vô trốc nữa. – Thằng bé vừa chìa bài tập cho ông vừa xoa xoa chỗ đau trên đầu.
Ông già chậm rãi đọc bài tập vừa gật gật cái đầu làm rung rung mấy cọng râu . Lúc sau ông từ tốn:
-Bây giờ ông giải nghĩa cho cháu, còn cháu tự viết lời giải nhé.
-Dạ- thằng bé chúi đầu vào tờ giấy, ông cha liếc mắt theo.
-Đây này- ông già thông thái bắt đầu: ông già để lại 19 con bò, ở nhà ông cũng có bò nên ông cho ông già mượn thêm 1 con như vậy là thành 20 con bò đúng không? Anh con cả được chia 1 nửa số bò vậy chi anh ta được đúng 10 con. Đứa con thứ 2 được ¼ số bò tức là được nguyên 5 con đúng không, phần đứa thứ 3 là 1/5 số bò tức là được đủ 4 con. 10 cộng 5 cộng 4 vừa vặn 19 con bò, còn dư 1 con trả lại cho ông, đúng chưa?
-Ông giỏi quá, thế mà …..
Thằng bé buông lửng câu nói giơ tay gãi chỗ đau nơi đầu. Ông thông thái gật đầu nói:
-Bài này đố mẹo, không phải ai cũng làm được.
Mặt người cha hơi bị quê, nhưng ông trấn tĩnh rất nhanh rồi phân bua với ông già thông thái:
-Tui cũng định giải bài này như cách giải của ông, nhưng tại con bò nhà tui nó có chửa sắp đẻ, nếu tui cho ông già đó mượn thì thành ra 21 con bò, khó chia ra. Tui đang nghĩ cách khác không cần mượn bò mà vẫn chia được, làm được rứa thì mới đạt điểm cao.
